Όταν η τζαζ συνάντησε τον Loustal και τα κόμικς συνάντησαν τον Barney Wilen

Το 1987 ο Γάλλος σχεδιαστής κόμικς Jacques de Loustal σχεδίασε ένα πολύ σημαντικό κόμικ με ένα κεντρικό χαρακτήρα βασισμένο στον Γάλλο τενόρο σαξοφωνίστα Barney Wilen, με σεναριογράφο τον Philippe Paringaux. Το κόμικ κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1988, σε συνέχειες από το ιστορικό περιοδικό ΒΑΒΕΛ.

Η μακροβιότερη και πιο σημαντική συνεργασία του Loustal είναι τα ντουέτα του με τον τεχνίτη του λόγου Philippe Paringaux. Ξεκινώντας από το αμερικάνικο φόντο του New York Miami (1980), οι δύο δημιουργοί, σαν τζαζίστες απόλυτα εναρμονισμένοι στον αυτοσχεδιασμό τους, πλάθουν κείμενα σαν τραγούδια και εικόνες σαν μελωδίες, soundtrack για σχέσεις ανθρώπινες και άδοξες σε σκηνικά από τις απομονωμένες τροπικές ζώνες μέχρι τις ερήμους των μεγαλουπόλεων. Από τα Ερωτικά στιγμιότυπα (Clichés d amour, 1982), μικρές, αιχμηρές ιστορίες αγάπης (ή ιστορίες μικρής, αιχμηρής αγάπης, πάρτε το όπως θέλετε), οι Loustal-Paringaux προχώρησαν στις Καρδιές στην άμμο (Coeurs de sable, 1985), όπου η σκόνη της ερήμου πνίγει τις ερωτικές περιπέτειες μιας ομάδας στρατιωτών της Λεγεώνας των Ξένων, διαποτίζει μοιραίες γυναίκες τύπου Marlene Dietrich, και καλύπτει τα φαντάσματα κινηματογραφικών τυχοδιωκτών όπως οι Gary Cooper, Jean Gabin και Humphrey Bogart, καταδικάζοντας τα πάντα στη λησμονιά, και από κει έφτασαν στη ιστορία του Kid Congo (1997), λυπητερή και ζοφερή σαν blues με νότες από κάρβουνο. Ακόμα και σήμερα, όμως, καμία από αυτές τις υπέροχες ιστορίες δεν έχει επισκιάσει τη φήμη του Ο Μπάρνεϊ και η θλιμμένη νότα (Barney et la note bleue, 1987), της ιστορίας που αποτελεί την πεμπτουσία του στυλ Loustal-Paringaux.

Ο ήρωας του Ο Μπάρνεϊ και η θλιμμένη νότα είναι φανταστικό πρόσωπο, ένα αμάλγαμα του σαξοφωνίστα Barney Wilen με άλλους μουσικούς-αρχέτυπα της τζαζ μυθολογίας, αλλά η ιστορία των Loustal-Paringaux είναι τόσο δυνατή, που ο μύθος υποκαθιστά την πραγματικότητα, και πλέον μόνο όσοι αναγνώστες είναι και γνώστες της τζαζ θα «διαμαρτυρηθούν» πως ο Barney Wilen δεν πέθανε μαζί με τον «σωσία» του. Πρόκειται για μια κάπως ασεβή, ελευθέρια προσέγγιση της ιστορίας της τζαζ, η οποία απουσιάζει από π.χ. την αντίστοιχη αριστουργηματική βιογραφία της Billie Holiday από τους Muñoz-Sampayo. Μια άλλη, καίρια διαφορά, είναι η επιλογή του χρώματος. Ο Loustal δεν δηλώνει ξένος προς το ασπρόμαυρο: το έχει χρησιμοποιήσει πολλές φορές ως yin και yang της ανθρώπινης ύπαρξης, για να μιλήσει για τις σχέσεις και τη ζωή όπως οι Muñoz-Sampayo, δηλαδή με τόνους σκληρούς και απόλυτους, αλλά βαθιά μελαγχολικούς. Όμως το χρώμα στο Ο Μπάρνεϊ και η θλιμμένη νότα λειτουργεί με μια αντίστροφη από ό,τι θα περίμενε κανείς λογική. Τα χρώματα κυλούν πάνω από τους χαρακτήρες σαν να δανείζουν τη ζεστασιά τους σε ψυχές ψυχρές κι απόμακρες, φευγαλέα σαν τα συναισθήματά τους. Σαν διεστραμμένες καρτ-ποστάλ από εγκαταλειμμένα, παρακμασμένα τουριστικά θέρετρα, οι βινιέτες του Loustal απεικονίζουν σε χρώμα τους ισχνούς φοίνικες, τις ξεθωριασμένες ομπρέλες πλάι στις άδειες πισίνες, τις τουλούπες καπνού που τυλίγουν αδύναμους ανεμιστήρες, τις μεθυσμένες γκριμάτσες εν μέσω χαοτικών συζητήσεων, τα αργά (στατικά, στάσιμα) κρουαζιερόπλοια, τους τελειωμένους έρωτες, τις πεταμένες ζωές. Αυτές οι βινιέτες δυσφημίζουν τις ανθρώπινες ατραξιόν τους αντί να τις κάνουν πιο ελκυστικές, ακριβώς επειδή διαχέονται από χρώματα που μιλούν για χαμένες ευκαιρίες: ο Barney, ταλαντούχος αλλά εγωιστής, ναρκομανής αλλά ψυχρός, ερωτικός αλλά αδύναμος, «φιλοδοξεί» κατά κάποιο τρόπο να γίνει γνήσια τραγικός, σαν την Billie, αλλά αποτυγχάνει, όπως αποτυγχάνει γενικώς στη ζωή του. Αυτό που τον κάνει συμπαθή δεν είναι το ασπρόμαυρο μεγαλείο που θα περίμενε κανείς από μια ιστορία για έναν μουσικό της τζαζ, αλλά η έγχρωμη μετριότητά του ως ανθρώπου. Αυτή τη συμπαθή μετριότητα προσπαθούν να κρύψουν όλοι οι χαρακτήρες του Loustal. Ιδιοφυής όσο και ρομαντικός, πικρόχολος όσο και τρυφερός, ο Loustal πάνω από όλα έχει το θάρρος να ατενίζει το νοσταλγικό παρελθόν ως φτιαχτό, ως τέχνημα, με τη μελαγχολία της ανάμνησης που διακρίνει συγγραφείς σαν τον Paul Bowles. Γιατί τι άλλο είναι η νοσταλγία, οι αναμνήσεις, από ένα παρελθόν φτιαχτό, επιτηδευμένα χρωματισμένο έτσι ώστε να καλύψει την ανθρώπινη μετριότητα;

JACQUES DE LOUSTAL
Γεννιέται στις 10 Απριλίου του 1956 στη Γαλλία. Εμφανίζεται σε φανζίν από τα χρόνια που είναι φοιτητής αρχιτεκτονικής. Από το 1979 συνεργάζεται με τον σεναριογράφο Philippe Paringaux, αρχικά σε μικρές ιστορίες στο Metal Hurlant και στη συνέχεια στο A Suivre σε μια σειρά από θαυμάσιες μεγάλες ιστορίες (Καρδιές από άμμο, Ο Μπάρνεϊ και η μπλε νότα, Ένας ρομαντικός νέος, Kid Congo).Σ' όλη τη δεκαετία του '80 συνεργάζεται με πολλά άλλα περιοδικά (Echo des Savannes, Pilote, κ.λ.π.), σχεδόν πάντα δουλεύοντας με σεναριογράφους, μεταξύ των οποίων ο Jean-Luc Fromental και ο συγγραφέας Jerome Charyn. Παράλληλα, ξεχωρίζει και ως σημαντικός (και παραγωγικότατος) εικονογράφος, τόσο με προσωπικά του άλμπουμ και portfolios όσο και δουλεύοντας σε βιβλία άλλων από το 1984 μέχρι τις μέρες μας. Πρόσφατα, μάλιστα, εικονογράφησε το βιβλίο του Jean-Luc Coatalem "Jolie Mer de Chine". Από τους πιο ευαίσθητους σύγχρονους δημιουργούς, με εικόνες που διακρίνονται για την ατμοσφαιρικότητα, τη νοσταλγική διάθεση και τη συναισθηματικότητά τους και κυρίως για το πολύ καλό χρώμα τους. Επηρεασμένος περισσότερο από τη ζωγραφική παρά από τα κόμικς, προτιμά να γράφει στο κάτω μέρος τις λεζάντες των καρέ του, χωρίς να χρησιμοποιεί "μπαλονάκια". Από τους δημιουργούς που έχουν φέρει τα κόμικς κοντά στη λογοτεχνία και τα έχουν προικίσει με έναν ιδιαίτερο αέρα κομψότητας, μπορεί να χαρακτηριστεί ένας από τους τελευταίους ρομαντικούς της εποχής μας.

Μείνετε συντονισμένοι σε λίγο θα σας παρουσιάσουμε ένα δισκάκι του Barney Wilen.

Περισσότερα για τον Loustal:

http://en.wikipedia.org/wiki/Jacques_de_Loustal

http://www.loustal.nl/